«7 жыл жұмыс істеген кезде бізде бірде-бір ақпарат таратылып кеткен жоқ»: 1XBET тұтынушыларының жеке деректері қайда және қалай сақталады?

Заң бойынша букмекерлік кеңселер өз клиенттерінен көптеген жеке деректерді жинауға міндетті.

Бірақ бұл не үшін қажет? Қазақстандықтардың жеке мәліметтері қанша уақыт және қандай жағдайда сақталады? Оны қалай қорғайды? Бұл туралы 1 XBET Head of Project Management Office басшысы Юрий Ни Digital Business-ке берген сұхбатында айтты.

1XBET тұтынушылардың жеке деректерін кімге береді?

— Юрий, 1XBET Қазақстандағы басқа букмекерлік компаниялар сияқты клиенттердің көптеген жеке деректерін сақтайды. Бұл не үшін қажет?

— Біз Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес талап етілген қажетті деректерді ғана жинаймыз және сақтаймыз. Біздің салада бұл міндеттемелер жазылған екі негізгі құжат бар:
«Ойын бизнесі туралы» Заң
«Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» заң қаржылық мониторинг туралы заң ретінде де белгілі.
Заң бойынша біз пайдаланушыны сәйкестендіруге қатысты деректерді жинауға міндеттіміз. Ұсынылған құжаттың нақты бір адамға тиесілі екенін растау үшін сәйкестендіру қажет. Мұны басқа сайттарға ауыспай-ақ және бірнеше минуттың ішінде кедергісіз орындау үшін біз тұтынушыларды биометриялық сәйкестендіру мақсатында Қазақстан әзірлеген технологиялық шешімді қолданамыз.
Осының арқасында клиентке төлқұжатпен селфи жасауға немесе ұзын сауалнаманы толтыруға көп уақыт жұмсаудың қажеті жоқ: төлқұжатты сканерлеп, содан кейін алдыңғы камераны қосу жеткілікті. Әрі қарай – технология мәселесі: бағдарлама пайдаланушының экранында адам бетінің шағын трафаретін көрсетеді, оған түсу үшін адам бұрылуы керек. Содан кейін алгоритм паспортта немесе ID-картада орналастырылған нақты суретті салыстырады. Егер бәрі расталса, сауалнаманы жүйе автоматты түрде толтырады, ақырында тіркеу аяқталды. Бүкіл процедураға шамамен 5 минут кетеді.

— Сканерленген құжат пен биометриялық сәйкестендіру кезінде алынған бет суреті қайда сақталады?

— Бұл деректер тек бізде сақталады. Сәйкестендіру шешімін жеткізетін компания бұл ақпаратқа қол жеткізе алмайды. Біздің компания осы сәтті API арқылы олардың қызметімен интеграциялау кезеңінде алдын ала білді. Яғни, біз идентификатор бағдарламасынан бір ғана нәрсені күтеміз: камерадағы сурет пен паспортты тексеру.

— Пайдаланушылардың қандай жеке деректерін сақтайсыздар?

— Бұл жерде біз жаңа ештеңе ойлап таппаймыз — тек заң бойынша талап етілетін ақпаратты ғана жинаймыз. Біздің жағдайда бұл пайдаланушының жеке басын растай алатын барлық нәрсе. Мысалы, толық аты-жөні, сканерленген құжаты, құжатпен салыстырылған бет-әлпеті, телефон нөмірі, кейде — email-адрес.

— Адам балансты толтырған немесе шоттан ақша алған кездегі транзакция деректері ше?
— Қараңыз, пайдаланушы теңгерімді толтыруы немесе ақшаны жылдам алуы үшін (әдетте бірнеше минут ішінде) біз Қазақстанның бірнеше төлем ұйымдарымен келісімге келдік. Олардың барлығы Ұлттық банкте аккредиттелген сертификатталған компаниялар және PCI DSS қауіпсіздік стандарты бойынша жұмыс істейді. Тиісінше, оларда банк картасының деректемелері сияқты егжей-тегжейлі ақпарат сақталады және 1XBET бізге қажет ақпаратты ғана пайдаланады: әдетте, бұл сомалар мен транзакция идентификаторы.

— Клиенттердің жеке деректерін осы төлем ұйымдарымен бөлісесіз бе?

— Кейбір жағдайларда иә. Біз сайтқа тіркелу кезінде тұтынушылардан деректерді беру туралы келісім аламыз. Шындығында, бұл пайдаланушыларға ыңғайлы болу үшін жасалады: букмекерлік компания мен төлем ұйымы адам туралы ақпарат алмасса, бұл олардың қолдану тәжірибесін жеңілдетеді. Қараңыз: ойыншы ақшаны шығаратын кезде жаңа сайтқа тіркелудің қажеті жоқ, төлем жасау жеткілікті. Бұл жасалмаса, пайдаланушы сауалнаманы толтырып, қайта сәйкестендіруге көп уақыт кетіруі керек болады. Бұл –тиімсіз. Сондықтан біз пайдаланушыларды төлем ұйымдары үшін пайдаланушыларды сәйкестендіру агенті екенімізді және Ұлттық Банк талап етсе, оларға деректерді бере алатынымызды алдын ала ескертеміз. Біз деректердің мүмкіндігінше қауіпсіз сақталуын және өңделуін қамтамасыз ету үшін барлық жағдайды жасаймыз.

«Біз алаяқтарды анықтау үшін өз тәуекел жүйемізді қолданамыз»

— Тұтынушылардың жеке деректерін қанша уақыт сақтайсыздар?

— Заң бойынша біздің компания сайтта адамның жарамды аккаунты болғанша, бұл ақпаратты жоймауға міндетті. Сондай-ақ, пайдаланушы тіркелгіні жойғаннан кейін немесе өзін-өзі шектеу режиміне кірген соң деректерді тағы 5 жыл бойы сақтауға заңды талап бар.
Егер адам қаржылық мониторинг саласына түссе, мемлекет жеке деректерін 5 жыл бойы сақтауды сұрайды. Бұл әдетте алаяқтық немесе ақшаны жылыстату жағдайларына қатысты. Ал егер құқық қорғау органдарына мұндай деректер қажет болса, онда сұрау бойынша біз оларды беруге міндеттіміз.

— 1XBET құпиялылық саясатында қосымша жеке деректер талап етуге болатыны туралы тармақ бар. Мысалы, Қазақстан Республикасында жұмыс істеуге рұқсат туралы немесе білімі туралы ақпарат. Бұл не үшін қажет?

— Біз бұл деректерді әр ойыншыдан сұрамаймыз, тек тіркелгі мен пайдаланушы деректерінің қауіпсіздігіне күмәнданатын болсақ ғана сұратамыз. Білесіз бе, қазір кибералаяқтар адамдар туралы жеке ақпаратты ұрлауға тырысатын уақыт. Мысалы, құжаттардың фотосуретін немесе банктік карталар мен шоттардың деректерін алуға тырысады. Сондықтан, егер тіркелгі «бұрын кірмеген мекенжайдан» кірді деп күдіктенсек немесе онда аномальды әрекет болған кезде, бізге қосымша тексеруді бастауға болады. Барлығы нақты иесінің өз профиліне әлі не кіре алатынына көз жеткізу үшін жасалады. Бұл деректер қайдай жағдайларда сұралатынын егжей-тегжейлі айта алмаймын. 1XBET-тің пайдаланушы әрекетін талдайтын өзіндік тәуекел жүйесі бар.
— Мен өзін-өзі шектеу режиміне кіретін адамдар үшін деректердің жеке түрі туралы нақтырақ білгім келеді.

— Бұл процесс: клиент өзін-өзі шектеуге букмекерлік кеңсе немесе eGov арқылы өтініш береді. Сосын қайтадан тексеруден өтеді. Содан кейін бұл деректер ҚР Мәдениет және спорт министрлігіне жіберіледі және ол адам басқа жерде қабылданбауы үшін еліміздің барлық букмекерлік кеңселеріне жіберіледі.

«Бір ай бойы электр қуаты өшіп қалса да біздің деректер орталығы жұмысын жалғастырады»

— Қазақстандық қолданушылардың жеке деректері физикалық түрде қайда сақталады?

— 1XBET компаниясының Қонаев қаласындағы заңды мекенжайында орналасқан жеке дата орталығы бар. Бұл толық жабдықталған және қорғалған нысан: біз ол жерде қорғанысты ойластырдық, тәулік бойы күзетілетін серверлері бар жеке бөлме жасадық және өртке қарсы жүйелерді енгіздік. Қылмыскер барлық қорғаныс шараларын бұзып, ішке кірсе де, ол ешқандай мәлімет ала алмайды. Өйткені әрбір қолданушы дерегі өзінше шифрланған. Сондай-ақ, біз генераторлар мен басқа да жабдықтарды істен шығу қауіпсіздігі үшін орналастырдық. Сондықтан бір ай бойы жарық болмаса да ДӨО жұмысын жалғастырады.
Деректерді беруге қатысты: біз ешқашан өз клиенттеріміздің жеке деректерін шетелге тасымалдамаймыз. Оның үстіне, 1XBET.kz сайтын тек Қазақстан аумағында ғана пайдалана аласыз. Бұл тек Қазақстан Республикасының резиденттерімен олар үшін барынша қауіпсіз жағдайда жұмыс істеу үшін жасалады.

— Деректерді қалай қорғайсыздар?

— Деректер орталығындағы қауіпсіздік шараларынан басқа, біз шабуылдардан сақтану үшін бірнеше ішкі қорғаныс жүйелерін қолданамыз. Мысалы, біз серверлердегі жүктемені қайта бөлетін және сұрауларды бақылайтын брандмауэрді пайдаланамыз. Сондай-ақ сайтымызды сыртқы DDoS шабуылдарынан қорғайтын қазақстандық компаниямен келісімге келдік. Сондықтан да біз Қазақстанда жұмыс істеген 7 жыл ішінде клиенттер туралы бірде-бір ақпарат өзгелерге берілген жоқ.

Олжабек Байқуатов