Нұрлан Албанды талдырған кім?

Тоқтар Серіков интернатта оқып жүргенде Нұрлан Албанды қалай талдырды? Бұл жайында толығырақ «Жас қазақ» газетіне балалық шағын баяндаған Нұрлан Албанның әңгімесінен оқи аласыздар.

Тоқтар Серіков мені талдырған

Интернат дегенде еске түсетін қызықтарым өте көп. Еліміздің барлық өңірінен кілең мықтыларын жинаған білім ордасы. Тамара Асар, Тоқтар Серіков сыныптастарым болды. Тоқтармен қатты қалжындасып, ойнайтынбыз. Еркелеп, кербезденіп сөйлейтін мінезім де бар. Әсіресе қорқақтығым басым. Кемпірдің тәрбиесінде болғандықтан «түнде далаға шығуға болмайды, кешкі уақытта пердені ашық қалдырмай, түндік жабық тұру керек» деген миымызға құйылып қалған. Бірде дайындықтан шығып, тамақтануға бардық. Одан соң 2 сағат сыртқа шығып бой сергітіп, ойнауға уақыт берді. Мен қараңғыға шығудан қатты қорқатынмын. Ал қорқақтығымды достарымның бәрі біледі. Сол күні кешке футбол ойнайтын болдық. Аяқ астынан бөлмеге баруым керек еді. Ал оны білген Тоқтар мен сыныптастарым маған алдын ала қулық ұйымдастырды. Бөлме қараңғы. Тоқтар терезенің үстінде аппақ төсеніш жамылып, пердені жауып мені тосып тұрған. Мен жүгіріп келіп бөлмеге кірдім. Жарықты жақпастан, бұрылып жан-жағыма қарасам, ақ мата оранып алған адам «балам» деп маған қарай жақындап келеді. Әрі қарай не болғаны есімде жоқ. Шошығаным соншалық талып қалыппын. Бір оянсам, үсті-басым су-су болып, әжетханада жатырмын. Тоқтар мені көрген сайын «Мына сұмпайының ажалына жете жаздағам. Масқара осының ажалы менен болғанда Албандарға өмір бойы қарыз болатын едім», — деп күліп алады.

Кәндекке рапорт бермеймін!

Мен оқудың озаты және аяқтыға жол, ауыздыға сөз бермейтін, тақылдап қалған бала болып өстім. Өзімнен 4 жасқа үлкен туған әпкем бар. Біздің кезімізде «комсомол» немесе «пионер» дейтін ұйым болатын. Мектебіміздегі әр сыныптан үлкен пионерлік жасақтар құрылған. Сонда менің әпкемнің сыныбы – Нұркен Әбдіров атындағы топ болса, менің сыныбым – Талғат Бегелдинов атындағы жасақ. Бірақ мен сыныптың емес, бүкіл мектептің үстінен қарайтын «Дружина» кеңесінің төрағасымын. Сондықтан әр сыныптың топ басшылары үлкен жиналыс сайын маған келіп, рапорт береді. Бойым болса кішкентай, ауылдың қара домалақ баласымын. Даусым өткір әрі ащы. Тек әпкем намыстанып өзінен кішіге бас игісі келмей, алдыма келмейді. Жиналыс біте салысымен сыныбына жүгіріп барып «Тәжікенова сенің үстіңнен рапорт жазам, сен пионерлер ұйымына қарсы жау адамсың», — деп сөйлеп, жиналысқа саламын. Үйге келгесін әпкем анама жылайды. Шешем енді рапорт бере салмайсың ба десе «Мен «Кәндекке» рапорт бермеймін», — деп одан сайын жылай түсетін. Үйдегілер мені «Кәндек» десе, соған көніп қойып жүре беретінмін. Екінші атымдай болып кеткен. Тіпті әкемнің жолдастарына дейін солай атаған. Кейіннен барлығына анам ұрсып жүріп, «Кәндек» деп атауды әзер қойдырыпты.

«Не да», «не да»…

Орысшадан шорқақтығым соншалық, автобус нөмірінің ғана аудармаларын білдім. 18 – восемнадцатый, 15 – пятьнадцатый, 32 – тридцать второй автобус. Бір күні №32-ші автобусыма жүгірсем де үлгере алмай, аялдамада жалғыз өзім қалып қойдым. Бір минутқа жетпей бір орыстың кемпірі келді. Жан-жағына қарап, менен басқа жан жоқ болғасын.
– Молодой человек, скажите пожалуйста здесь №18 автобус останавливаеться, – деді. Түсініп тұрмын, бірақ жауап бере алмаймын. Жай ғана «Да» дедім. Біраз уақыт өтті. Ол да, мен де әлі тұрмыз. Мен тағы да сұрақ қоймаса екен деп қорқып тұрмын. Менің №32, оның 18-і әлі жоқ. Ал ол шыдай алмай кетті де :
– Молодой человек это правда? №18 автобус здесь останавливается – деп күшейтіп тұрып қайта сұрады.
Сасқаным соншалық «не да» , «не да» «нет», «нет» – деп жауап бердім. Иә, мен дұрыс айтпадым деген сөзді жеткізгім келді. Тез түсінген ол жынданып барды да отырды. Суық тер деген басымнан бұрқ ете қалды. №32 тез келіп, орыс кемпірден құтылғанша асыққан кезім әлі есімде.

Қиын сабақтан қашқан күндер

Интернатта изолятор болатын. Ауырсаң, бітті соған жатқызып, жазылғанша шығармайды. Тамақ-шайыңды да сол жерден ішесің. Интернатта тәртіп тым қатал. Ал негізі қызуы көтеріліп бір оқушы ауырып қалса, дереу сонда жібереді. Сондағы изоляторымыз 2 бөлмелі, 4 төсегі бар кәдімгі медпункт екен ғой. Ішіне кірсең, барлық жағдайыңды жасайды. Қиын сабақтар болатын күндері түнімен ауырып қалсақ екен деп тілейтінбіз. Апайларымыз сабаққа келгенде тым қатал. Себепсіз сабақтан қаша алмайсың. Түнімен қанша тілесек те, таңертең сап-сау болып оянамыз. Бір күні сыныптасым айла таптым деп келді. Құйма желімді алақанға құйып алып, кішкене ұстап тұрсаң, қоюланып пластилин сияқтанады. Бөліп алып мұрнымызға саламыз. Химикат болғандықтан, көзіміз қызарып, мұрнымыз ашып, түшкіріп шыға келеміз. Апай келіп ауырып қалдың ба? – дейді. Жоқ апай, мен сабаққа барам деп қоймаймыз. Қайдағы сабақ, ауырып тұрсын, бәріне жұқтырасын деп медпунктке жібереді. Іштей қуанып кетеміз. 45 минуттық сабақ үшін осылай жасап, артынан өкініп те жатамыз. Қоңыраудан кейінгі балалардың ойнағанына терезеден қарап қызығамыз тағы. Жазылдың дегенінше шыққын келсе де, шыға алмай жатасың.

Дайындаған Салтанат Шырынхан