InEco Fest 2025: Алматыда экология, инклюзия және қала мәдениетін біріктірген фестиваль өтті

15 тамызда Алматы Бас ботаникалық бағында InEco Fest 2025 екінші отбасылық инклюзия және экология фестивалі өтті, оған балалы отбасылар, оның ішінде мүгедектері бар отбасылар, мектеп оқушылары, жас мамандар, ғылыми қоғамдастықтар мен қалалық бастама өкілдерінің қатысуымен 4000-нан астам қонақ жиналды. Қонақтар күні бойы тақырыптық аймақтар бойынша квесттерден өтіп, шеберлік сабақтарына, экскурсиялар мен спектакльдерге қатысты.

Ұйымдастырушылары – «IteachMe» ҚҚ мен Ботаника және Фитоинтродукция Институты (Алматы қ. Бас ботаникалық бағы) «Шеврон» компаниясымен серіктестікте квесттерге баса назар аударды — онда әрбір алаң саналылыққа жасалған қадамға айналды, ал әрбір қатысушы кедергісіз, экологиялық таза қоғам құруға қосқан жеке үлесінің белгісі ретінде естелік білезік жасауға арналған моншақтар иеленді.
InEco Fest 2025 мақсаты — әрбір адам физикалық мүмкіндіктеріне қарамастан өзін көрсете алатын және табиғатты қорғауға үлес қоса алатын инклюзивті, тұрақты және шабыттандыратын орта құру. Фестиваль өзара экологиялық қарым-қатынастың табиғатқа қатысты экологиялық мінез-құлық сияқты маңызды деп білетін адамдарға арнап ұйымдастырылды.

Захира Бегалиева, «IteachMe» қоғамдық қорының директоры

«IteachMe» қорының миссиясы — технологияның, еріктіліктің және серіктестіктің күшіне сүйене отырып, мүгедектер мен әлеуметтік осал топтарға білім беру, өзін-өзі жүзеге асыру және жұмысқа орналасу үшін инклюзивті мүмкіндіктер жасау. Инклюзия — білімге қол жеткізумен қатар қоғамдық қабылдаудың өзгеруі, физикалық ерекшеліктерге немесе әлеуметтік мәртебеге қарамастан әркімнің өзін толыққанды қатысушы ретінде сезінетін орта қалыптастыру жайлы екендігіне сенімдіміз. Сондықтан біз қоғамдық форматтарға шығып, фестивальдар, қойылымдар өткіземіз, диалог алаңдарын құрамыз, бизнесті, мемлекетті, академиялық қоғамдастық пен азаматтарды ортақ қозғалысқа тартамыз. Біз цифрлық дағдылар бойынша білім беру курстарынан инклюзия, экология және кәсіпкерлікті біріктіретін кешенді жобаларға келдік. InEcoFest — оқытудың технология жасауға айналуының, жергілікті бастамалардың ауқымды қоғамдық оқиғаларға айналуының мысалы. Біз үшін бұл кедергісіз тең құқықтары мен мүмкіндіктері бар қоғамға апаратын жол, ал серіктестер үшін бірлескен құндылықтар мен сенімнің ұзақ мерзімді әрі мағыналы өзгерістер жасай алатынының мысалы».

InEcoFest өткізілетін орын да кездейсоқ таңдалмады, өйткені Бас Ботаникалық бақ — алматылықтар мен қала қонақтарының сүйікті демалыс орны, мұнда табиғатқа деген қамқорлық адам қамқорлығына үйлеседі.

Ботаника және Фитоинтродукция институтының Маркетинг және PR бөлімінің бастығы Баян Қоспенбетова: «Әлем бойынша ботаникалық бақтар — бұл ғылымнан бөлек табиғатты қорғау, білім беру және мәдени-ағартушылық қызметпен айналысатын көпфункционалды ғылыми-зерттеу мекемелері. Біз нағыз инклюзивті ортаны саналы түрде жасаймыз, сондықтан бұл бақ ерекше балалары бар аналарға, менталды ерекшеліктері бар адамдарға және табиғатпен үйлесімді сезіну маңызды кез келген адамға ыңғайлы болып табылады. Біз үшін InEcoFest — осы философияның қисынды жалғасы. Фестиваль экология мен инклюзия құндылықтарын біріктіреді, әртүрлі мүмкіндіктер мен көзқарастағы адамдар кездесетін, тәжірибе алмасатын және өзгеріске шабыттандыратын кеңістік жасайды. Біз дәл осындай оқиғалардың қоршаған ортаға да, бір-біріне де саналы әрі құрметпен қарау мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі деп сенеміз», — деді.

“Шеврон” компаниясының Еуразиялық бөлімшесінің әлеуметтік инвестициялар жөніндегі кеңесшісі Лейла Айтмұханова: «Шеврон» үшін тұрақтылық — ұстаным ғана емес, барлық әлеуметтік жобалардың стратегиялық негізі болып табылады. Біз әлеуметтік инвестицияларды серіктестермен бірге дамып, болашақта қоғамға айтарлықтай пайда әкелетін ұзақ мерзімді бастамалар ретінде қарастырамыз. Инклюзия — бұл стратегияның ажырамас бөлігі, миссиямыздың және корпоративтік мәдениетіміздің негізгі элементі ретінде біз әр жобада әртүрлі мүмкіндіктері бар адамдардың, әртүрлі мәдениеттер мен тілдік қауымдастықтардың мүдделері мен қажеттіліктерін ескере отырып жүзеге асырамыз. InEcoFest — аталған құндылықтарды бір оқиғаға біріктірудің жарқын мысалы. Мұндай формат қоршаған әлеммен үйлесімді өмір сүру маңызды адамдарды шабыттандырады, біріктіреді, диалог пен шабыт кеңістігін жасайды және онсыз тұрақты болашақ мүмкін емес саналылық мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі”, — деп атап өтті.

Ұйымдастырушылар тақырыптық аймақтар бойынша ауқымды білім беру және ойын-сауық бағдарламаларын дайындады, оның әрбір бөлігі InEco Fest-тің негізгі идеясы — табиғатқа да, өзара да ұқыпты қарау қажеттілігін жеткізді.

«Инклюзивті қоғам» аймағында ITeachMe командасы крафтты инклюзивті ойындар ұсынды, мобилограф кеңестерін берді және инклюзия туралы күрделі тақырыптарды кез-келген ересек пен бала қауіпсіз сұрақтар қойып, бірлескен іс-әрекетте өздерін сынап көре алатындай қарапайым, отбасылық тілге «аударды».
«Эко-Қалада» қонақтар Ботаника және Фитоинтродукция институтының, Fading TSE, Act for Impact және Urban Forum Kazakhstan коалициясы болып табылатын Tabiğat Labs-тан «Қаланың ыстығы» үстел ойынын ойнады. Сондай-ақ, осы жерде күні бойы Creathon 2025 шығармашылық марафонының өнер нысандарына турлар өтті: тамыз айында сәулетшілер, дизайнерлер, урбанистер мен экологтар тұрақты және инклюзивті қалалық ортаны қалыптастыру жолында шешімдер іздеді.

«Экологиялық өмір салты» аймағы Recycle Birge-ден сұрыптау бойынша интерактивті шеберлік сабағын, Book Культура-дан «Кітаптар мен бояуларды», Комунитиплюс ҚҚ-нан кітап алмасу, Mindful Generation ҚҚ-нан табиғат суреттері және Елена Шахматованың Каллиграфия студиясының сабақтарын біріктірді. Жасыл рейнджер клубы жәндіктерге арналған үйшіктер мен ішетін ыдыстар жасауды үйретті, ал Ботаника институты бүршіктер коллекциясының көрмесін ұсынды.

«Флористика» аймағында «Сүю үшін білу» бағдарламасы аясында флорист Яна Прокудинамен бірге оригами техникасында гүлдер жасап, тірі композициялар жинады.

STEAM және робототехника үздіксіз жұмыс істеді: Zertte Studio «жабық экожүйені» көрсетсе, American Maker Space ашық тәжірибелер сериясын өткізді – «ақылды гүл құмыра», «ауа сапасының мониторы», «ДНҚ алу», табиғи рН-индикаторлары, «ваннаға арналған бомба», STEM for Them блогы және «жасыл химия».

Арт-алаңда шығармашылық атмосфера орнады: қонақтар Анар Әбжанованың жетекшілігімен сурет өнерінде өз күштерін сынап көрді, ал «Алмалы Жұмақ» ҚҚ өкілі Бригитте Хоферрмен (Германия) бірге табиғи мұра символы — Сиверс алма ағашының нәзік бейнесін жасады. Ten Qogam инклюзивті сурет сабақтарына шабыт берсе, Қазақстан қолөнершілер одағының қызметкері Айжан Бекқұлова киіз басу элементтері бар жанға жайлы ашықхаттар жасауды ұсынды, олардың әрқайсысына қонақтар өз жылуының бір бөлігін салды.

«Терезедегі бақшада» қонақтар жасыл джунгли әлеміне еніп кетті: тропикалық және субтропикалық өсімдіктер зертханасының қызметкерлері құмыра өсімдіктерін отырғызу және күту құпияларымен бөлісіп, процесті нағыз ботаникалық шытырман оқиғаға айналдырды.
Перголалар ашық аспан астындағы көркем галереяға айналды: мұнда Ten Qogam еңбектері, Анар Әбжанованың суреттері, Болат Өтемұратов Қорының «Асыл Мирас» аутизм орталықтары мен ресурстық орталығы тәрбиеленушілерінің туындылары, сондай-ақ Ботбаққа келушілер дайындаған табиғи материалдардан жасалған балалар қолөнерінің әсерлі көрмесі орналастырылды.

Дизайнер-апсайклер және кастомайзер Ботакөз Сәдібекованың эко-этно стиліндегі инклюзивті сән көрсетілімі ерекше сәтке айналды — подиум ашық түстермен, өзгеше текстуралармен және өзара түсіністік энергиясымен жарқырап шыға келді. Көрсетілімге қазақтың ұлттық киімін тігуге маманданған «Assyl Öner» ательесінің негізін қалаушы Мүлгүлсім Байзақова қатысты. Оның коллекциялары талғампаздықпен, нәзік қол жұмысымен және дәстүрлі әдістерге ұқыпты қарауымен ерекшеленеді.

Жас қонақтар үшін «Бақ сақшыларының құпиялары» ертегі аудио-туры жұмыс істеді (“Шеврон” компаниясының қолдауымен әзірленген), ал ғылыми қызметкерлер бақ коллекциялары бойынша орыс және қазақ тілдерінде қызықты экскурсиялар жүргізді. Танымал қазақстандық digital және дәстүрлі суретші Мария Ильницкая (mimi.ilnitskaya) аудио-ертегінің бас кейіпкеріне айналған декорацияны әзірледі.
Күндізгі бағдарлама ЮНЕСКО Клубтар федерациясының еріктілері ұйымдастырған аймақты тазалау бойынша TURAQTY JOL эко-акциясымен аяқталды, бұл әлемді бірге тазартуға болатындықтың шабыттандыратын мысалы.

Бас сахнада Ұлттық еріктілер желісінің атқарушы директоры Татьяна Миронюк өткізген қауіпсіздік техникасының негіздері бойынша танымдық викторина өтті. ҰЕЖ серіктестері — «Caravan of Knowledgе» корпоративтік қорымен, “Chevron” компаниясымен және ҚР Оқу-ағарту министрлігі мен Төтенше жағдайлар министрлігінің қолдауымен SAQ жобасын іске асыруда. Бұл мектеп оқушылары мен мұғалімдеріне қауіпсіздік негіздерін үйретуге, қауіп-қатердің алдын алу мен табиғи-техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға дайындауға бағытталған бастама.
Кешкі бас сахна өнер, ғылым және шабыттандыратын оқиғалардың шынайы синтезін құраған фестивальдің тартылыс орталығына айналды. InEco Fest мерекелік бағдарламасының жүргізушілері Абдрахман Қайрат пен Шыңғыс Капин сахнада жылулық, динамика және аудиториямен жанды қарым-қатынас атмосферасын сыйлады.

Көрермендерді флорист Дмитрий Гребенкиннің керемет шоуы қарсы алды, одан кейін ұйымдастырушылар сәлемімен жалғасты. Спикерлердің мазмұнды және эмоционалды баяндамалары кешті мағынаға толтырды: Теміртас Ысқақов (Tabiğat Labs) қасиетті ағаштар, «жанды жады» мен ұрпақтар байланысы туралы; Джепка Богдан — кедергілері жоқ туризм жайлы; Валерия Фролова (Greenup.kz / Recycle Birge) — ластанумен күресу және бөлек жинау құндылығы жайында; Дмитрий Пак пен ITeachMe командасы — нағыз инклюзияға жол ашатын технологиялар туралы; Гүлнар Ситпаева — бүкіл адамзат үшін дабыл сигналы ретінде «Қызыл кітап» жайында әңгімеледі.

«МAMA PRO» ҚҚ таныстырушы Дилара Жұмағалиеваның ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған аналар қауымдастығы атынан сөйлеген сөзі ерекше эмоционалды әсер етті. Оның жеке тәжірибесі мен мектептегі сабақтар жайлы әңгімесі инклюзияның қабылдау мен құрметтен басталатынын және әлемді қамқорлық, ынтымақтастық пен жарқын жүректер арқылы өзгертетінін еске салды.

ARTиШОК театрының «Ботаниктер әлемді құтқарғанда» атты спектакльдік дәрісі — актерлік ойын, деректі фактілер мен нақты оқиғалар драматургиясы ботаниктердің жұмысы, олардың ғылым мен адам өміріне қосқан үлесі туралы шынайы хикаяны көрсеткен ерекше жанр болды. Ботаникалық бақ альманахының материалдарымен шабыттанған қойылым көрермендерге мамандықтың көрінбейтін қырын ашты — ғылым, қамқорлық, энергия және назарды ұрандармен жеткізу мүмкін емес, алайда соңғы сөздерден кейін сезінуге болатынын көрсетті.

Кештің соңғы нүктесі ретінде Almaty Air Initiative компаниясымен серіктестікте түсірілген Қанат Бейсекеевтің «Алматы? Түтінмен өмір сүру ок ма? деректі фильмі көрсетілді. Фильм фестивальдің эмоционалды екпініне айналды, ауа сапасының мәселесі абстрактілі экологиялық статистика емес, денсаулық, балалардың болашағы және әрбір қала тұрғынының жауапкершілігі мәселесі екенін еске салды.

Фестивальге Social & Influencer санатындағы Cannes Lions 2024 «Алтын арыстан» иегері Gforce Grey қазақстандық жарнама агенттігі креативті қолдау көрсетті. Жоба тобы InEco Fest-тің толық визуалды сәйкестігін ақысыз негізде әзірлеп берді, осылайша саналы қоғам мәдениетін қалыптастыруға үлес қосып, өзінің миссиясы — назар аудартумен бірге маңызды қоғамдық тақырыптарды қабылдауды өзгертетін, олардың күнделікті күн тәртібінің бөлігі болуға көмектесетін қарым-қатынас құру миссиясын жалғастырды.

InEco Fest 2025 экология мен инклюзивтілік «параллель» өмір сүрмейді — олар бірін-бірі күшейтіп, жаңа қалалық әдеттерді қалыптастыратынын тағы бір мәрте растады. Фокуста әр отбасына қол жетімді тәжірибелер: сұрыптау мен саналы тұтыну, өсімдіктерге күтім жасау, бірлескен шығармашылық, биоалуандылық пен әртүрлі мүмкіндіктері бар адамдарға құрмет көрсету.

Әйгерім Темірболат