Шет тілі мен реформаны шатастырмау керек

Үш тілдік реформаға қарсы шығып жүрген қоғам қайраткерінің бірі Мұхтар Тайжанның балалары елімізде емес, шет елде білім алатыны белгілі болды. Бұл тақырып әлеуметтік желіде қызу талқылануда. Осыған орай М.Тайжанның пікірін білдік.    

Жас қазақ: Соңғы уақыттары үш тілділікке қатысты қоғам қайраткерлері белсенді түрде пікір айта бастады. Осы аптада «Қазақтың тілі мен тарихы – ұлттың алтын қазығы» деген тақырыпта қоғамдық талқылау өтті. Сіздің де ойыңызды білгіміз келеді?
Мұхтар Тайжан: Егер мына реформа 1 қыркүйектен бастап шынымен енгізілетін болса, қазақ мектебі жойылады деген сөз.Статистикаға қарайтын болсақ, былтыр қазақ мектебіне барған балалардың саны 85 пайыз болған. Мектеп түлектерінің 70 пайызы қазақ тілінде бітірген. Нәтиже өте мықты. Тіл жағынан алсақ та, мысалы, теледидардағы 100 арнаның 90 пайызы орысша.Бұлардың мақсаты – білімді көтеру емес, халықтың санасын улау. Басқа мақсат жоқ. Жаратылыстану пәндерін ағылшынша оқытуға ешқандай мүмкіндік жоқ екенін олар да біледі.Қай елге барсаңыз да, 100 пайыз ағылшынша сөйлей алады деп айта алмаймын. Ол қажет те емес.
Жас қазақ: Жақсы, ағылшын тілі қажет емес делік. Онда неге Сіздің балаларыңыз Англияда оқиды. Балаларыңыз ағылшын тілінде білім ала тұра, еліміздегі үш тілді реформаға қарсылығыңызды немен түсіндіресіз?
Мұхтар Тайжан: Мен шетелде оқуға қарсы емеспін. Бірақ еліміздегі мектептерде білім қазақ тілінде берілуі керек. Менің балаларым 11 жыл мектепті қазақ тілінде оқыды. Мектеп бітіргеннен кейін, олар шетелге оқуға кетті. Қазақ баласының қай тілде білім алуын неге министр шешуі тиіс? Қазақ тілінде білім алу бұл әр баланың конституциялық құқығы. Менің балаларым мектепте оқығанда мұндай мүмкіндік болды. Яғни оларда физиканы, математиканы, географияны, дүние жүзі тарихын қазақ тілінде оқуына мүмкіндігі болды. Білім министрлігінің жоспары жүзеге асса ондай жағдай жасалмайды. Сондықтан әрбір бала ана тілінде білім алуы керек. Ол дүние жүзінде солай. Шет тілдерді оқу керек, тек тіл ретінде ғана. Ал егер біз үшінші тіл ретінде ағылшын тілін енгізетін болсақ, қазақ тілді кітаптар да керек болмайды. Өйткені оқушы білім алуы үшін физика да, математика да , басқасы да ағылшын тілінде ғана болады. Өз тілінде сабақ беретін мұғалімдер де керек болмай қалады. Ал мектеп бітіргеннен кейін шет елде білім алуға болады. Өзім де шетелде білім алғанмын, әкем де бірнеше тілді білген. Тіпті біздің зиялы қауым Ахмет Байтұрсынов, Әлихан Бөкейхановтар да бірнеше тілді меңгерген. Шет тілде білім алумен үштілді реформаны шатастырмауымыз керек.

Сұхбаттасқан Мақпал Ноғайбаева