Ерекше балаға жеке көзқарас – сапалы білім мен дамудың кепілі

Шымкент қаласындағы Оңалту орталығы – ерекше білімді қажет ететін балаларға психологиялық-педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек көрсететін бірегей мекеме. Соңғы бес жылда мұнда жүздеген бүлдіршін мектепке дейінгі және мектеп жасындағы білімге дайындалып, өмірге жаңа серпінмен қадам басты. Jas Qazaq тілшісі Оңалту орталығының директоры Парида Сатайқызымен сұхбаттасып, орталықтың қазіргі жұмысы, балалардың әлеуметтік бейімделуі мен педагог мамандардың біліктілігін арттыруы туралы кеңінен әңгімелесті.

– Парида Сатайқызы, Оңалту орталығының басты бағыты қандай?

– Оңалту орталығының мекеменің мақсаты – мектепке дейіңгі ерекше оқуды қажет ететін балаларға психофизикалық дамуы бұзылған балалар мен жасөспірімдерге кешенді психологиялық-педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек көрсету.
Оңалту орталық түзету-дамыту жұмыстарын жүргізеді. Осы мақсатқа жету үшін мемлекеттік мекеме мынадай іс-шараларды жүзеге асырады:
1) Ерекше оқуды қажет ететін балаларға түзеу-дамыту көмегін және медициналық-әлеуметтік оңалтуды көрсету;
2) баланың мүмкіндіктері мен медициналық, психологиялық, коррекциялық, педагогикалық және әлеуметтік көмекке қажеттілігін анықтай отырып, салааралық мамандар тобының баланың мәселелерін жан-жақты зерттеу (командалық бағалау);
3) ПМПК ұсынымдары, баланың ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау және топтық бағалау мамандарының ұсынымдары негізінде жеке даму бағдарламасын және отбасына көмек көрсету бағдарламаларын әзірлеу және дайындау;
4) жеке, топтық және топтық сабақтар түрінде түзету-дамыту тренингтерін өткізу;
5) мүмкіндігі шектеулі балаларды отбасы жағдайында дамыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша ата-аналарға (заңды өкілдерге) кеңес беру және оқыту;
6) психофизикалық дамуында проблемалары бар балалардың әртүрлі топтарына қатысты жаңа педагогикалық технологияларды әзірлеу, тестілеу, енгізу;
7) білім беру ұйымдарының мамандарына мүмкіндігі шектеулі балаларды дамыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша консультативтік-әдістемелік көмек көрсету.

– Инклюзивті білім беру жүйесі қалай жүзеге асады?


–Қызмет түрі мен психологиялық-педагогикалық қолдау және медициналық-әлеуметтік көмек көрсету нысаны баланың психофизикалық жағдайы мен мінез-құлқының ерекшеліктерімен, пәнаралық топтық бағалау мамандарының ұсыныстарымен және ПМПК ұсынымдарымен анықталады.
Баланы Орталыққа қабылдау кезінде оның ерекшеліктерін, сондай-ақ пәнаралық ұжымдық бағалау қажеттілігін анықтау мақсатында балаға психологиялық-педагогикалық зерттеу жүргізіледі. Арнайы білім беру қажеттіліктерін, түзету-дамыта оқытудың негізгі бағыттарын анықтау және психологиялық-педагогикалық көмектің тиімді әдістерін таңдау үшін пәнаралық ұжым және баланың психофизикалық дамуын жеке бағалау жүргізіледі.
Мүмкіндігі шектеулі баланың психофизикалық дамуын бағалауды арнайы педагог ((логогопед), олигофренопедагог, саңыраулар педагогы, тифлопедагог, логопед (логопед)), педагог-психолог, жаттығу терапиясының нұсқаушысы және/немесе дене шынықтыру мұғалімі, реабилитолог дәрігер, әлеуметтік педагог атқарады.
Мемлекеттік мекемеде балаларды қабылдау психологиялық-медициналық-педагогикалық кеңестің (ПМПК) қорытындысы, жолдамасы және Оңалту орталығы негізінде жүзеге асырлады.
Мүмкіндігі шектеулі балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету және медициналық-әлеуметтік қызмет көрсету оңалту орталығы мен баланың ата-анасы (заңды өкілі) арасындағы бір сабақ циклі үшін жасалатын шарт негізінде реттеледі. сақталады.
Сабақтардың бір циклі – бір жылға психологиялық-педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек көрсету кезеңі болып табылады.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды психологиялық-педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек көрсету саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге қабылдау оңалту орталығындағы орындардың болуына қарай жыл бойы жүзеге асырылады.
Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларға мемлекеттік көмек көрсету үшін мемлекеттік мекемеде мынадай қызмет түрлері ұйымдастырылады:
* топтық бағалауды жүргізу (жеке, пәнаралық);
* отбасына көмек көрсету бағдарламаларын әзірлеу;
* түзету-дамыту тренингі;
* күндізгі күтім тобы;
* балаларға арналған қысқа мерзімді болу тобы;
* психологиялық-педагогикалық кеңес беру;
* отбасылық кеңес беру;
* әлеуметтік және құқықтық мәселелер бойынша кеңес беру;
* медициналық қызметтер (дәрілік емдеу, физиотерапия, емдік массаж, оңалтудың техникалық құралдарын таңдау).

– Мамандардың кәсіби дамуы қалай қамтамасыз етіледі?


– Педагогтарымыздың біліктілігі – біздің басты артықшылығымыз. 2025 жылдың өзінде 40-қа жуық маман «Өрлеу» ұлттық орталығы мен Алматыдағы ӘБЕО оқу орталығында 72-80 академиялық сағаттық курстардан өтті.
Олардың көбі «Инклюзивті тәсілдеме: ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды мектепке дейінгі ұйымдарда тәрбиелеу және оқыту процесіне қосу» атты бағдарлама бойынша білімін жетілдірді. Бұл курстар педагогтарға заманауи әдістемелерді меңгеруге, жаңа технологияларды енгізуге мүмкіндік береді.
Мысалы, Дилданова Эльмира «Инклюзивті білім беру жағдайында бейімделген дене шынықтыру» курсын тәмамдады. Ал О.Ю. Фаттахова мен А.С. Бердаулетова балалардағы әлеуметтік қарым-қатынас қиындығын еңсеру бойынша маманданған.

– Орталықтағы қосымша үйірмелер туралы айтып өтсеңіз.

– Біз балалардың шығармашылық қабілетін дамытуға басымдық береміз. Қолөнер, сурет, ән, би үйірмелері бар. Арт-терапия мен музыка терапиясы арқылы баланың ішкі әлемін ашамыз. Балалар өз қолымен жасаған бұйымдарын көрмеге шығарады, бұл олардың сенімін күшейтеді.

Сұхбаттасқан Олжас Әбдіхалық